۶ نکته درباره پیوند کبد [ایران بالاتر از آمریکا]

عمل جراحی پیوند کبد از سالها پیش در بیمارستان های ایران انجام می شود.چند مرکز پیوند کبد در ایران در شهرهای مختلف وجود دارد. تاکنون ۹۷۰ پیوند کبد انجام شده است و آمار سال گذشته ۱۷۶ پیوند کبد است. این درحالی است که در ایالات متحده آمریکا، ۱۴۰ مرکز پیوند کبد وجود دارد که تنها چند مرکز از بین آن‌ها بیش از ۱۵۰ پیوند کبد در سال انجام می‌دهند با توجه به این موضوع می‌توانیم بگوییم که جز مراکز بزرگ پیوند کبد در دنیا محسوب می‌شویم.

پیوند کبد عمدتا از چه دهنده ای صورت میگیرد ؟

عمدتا این پیوند از دهنده مرگ مغزی انجام شده و درمورد اطفال و افرادی که به هر دلیلی دهنده مرگ مغزی مناسب نداشته باشند پیوند از دهنده وابسته خانوادگی درجه یک، دو و سه انجام خواهد شد. به این صورت که قسمتی از کبد برداشته می‌شود و به شخص گیرنده پیوند می‌خورد. حتی در ایران مراکزی وجو دارند که امکان پیوند همه اعضاء بصورت همزمان وجود دارد و ما موارد متعددی داشتیم که چند اتاق عمل در یک زمان ، چند پیوند را انجام می دادند. این نشان‌دهنده ظرفیت بالای بیمارستان است. در این مراکز،علاوه‌ بر پیوند کبد، پیوند کلیه، پانکراس هم انجام می‌شود. تاکنون موارد متعدد پیوند کلیه – پانکراس صورت گرفته است. این پیوند معمولا برای افرادی است که مشکل دیابت دارند و در این مشکل کلیه آن‌ها دچار نارسایی شده که نیاز به پیوند دارد. در این بیماری معمولا پانکراس هم آسیب دیده و نیاز به پیوند دارد.
برای پیوند کبد و قلب به ‌صورت همزمان هم برنامه‌ریزی‌هایی نیز انجام شده است که به‌زودی این کار را بر روی چند بیماری که نیاز دارند انجام داده می شود. در حال حاضر برای اتباع بیگانه از دهنده زنده فامیل درجه یک، دو و سه، با تایید کشور خودشان عمل پیوند را انجام دهیم. بنابراین ما برای اتباع بیگانه امکان پیوند از دهنده زنده را داریم و تاکنون از عراق، قزاقستان و… مواردی برای پیوند کبد از دهنده زنده به ما مراجعه کردند.

درباره پیوند کبد، دهنده زنده باید فامیل باشد

پیوند کبد برای اتباع خارجی هم به همین صورت است. درواقع ما باید از کشور مبدا تاییدیه‌ای دریافت کنیم که اهدا کننده و اهدا گیرنده از بستگان نزدیک یکدیگر هستند. تمام پیوندهایی که در ایران انجام شده است چه برای ایرانی‌ها وچه بیماران خارجی براساس قانون است و حتی قبل از عمل اهدا کننده زنده باید شرایطی را طی کند که تحت فشار واجبار این کار را انجام نمی‌دهد.

رتبه ایران در پیوند کبد

ایران در پیوند کبد از مرگ مغزی در منطقه که شامل غرب آسیا و شمال آفریقا می‌شود، اول است. دلیل آن این است که فرهنگ اهدا عضو در ایران نسبت به سایر کشورهای منطقه و همسایگانش بیشتر جا افتاده است. در هر سال حدود ۲۷۰۰ پیوند کلیه در کشور انجام می‌شود که در این مورد هم در منطقه اول هستیم. لیست انتظار پیوند کلیه در کشور نسبت به سایر کشورهای دیگر بسیار کوتاه است. باتوجه به این موارد در انجمنی به نام مزوت، ایران بزرگترین کشور انجام‌دهنده پیوند است.
آمار پیوند ایران در دنیا هم جز آمارهای بزرگ است. در دو مرکز ایران، در سال ۹۷ نزدیک ۷۵۰ پیوند کبد داشتیم که این عدد بسیار بزرگ است. در اروپا مرکزی با این حجم اصلا وجود ندارد. مثلا در انگلیس ۷ مرکز پیوند کبد است که تنها دو مرکز در سال ۲۰۰ پیوند انجام داده و باقی حدود ۵۰ تا ۶۰ پیوند انجام می‌دهند. در آمریکا ۱۴۰ مرکز وجود دارد که تنها ۵ مرکز بیش از ۱۵۰ پیوند در سال انجام می‌دهند. باتوجه به این موارد می‌توانیم بگوییم که پیوند کبد ایران در دنیا کاملا شناخته شده است. پیوند کلیه هم به‌همین صورت است. تمایل برای انجام این کار در ایران زیاد است؛ زیرا هزینه پیوند در ایران نسبت به سایر کشورها بسیار کم است. که تقریبا با این عدد در هیچ کجای دنیا پیوند کبد انجام نمی‌شود. لازم به ذکر است که در کنار این هزینه نتایج بسیار خوب و قابل رقابتی را داریم.

۸۵ تا ۹۰ درصد، آمار موفقیت در پیوند

آمار موفقیت عمل پیوند در ایران مانند سایر کشورها است حتی از بعضی از کشورهای اروپایی نیز این آمار بهتر است. این آمار با آمار متوسط آمریکا تقریبا برابر است. موفقیت پیوند کبد در سال اول ۸۵ تا ۹۰ درصد است. پس زدن در پیوند کبد نگرانی عمده‌ای نیست؛ زیرا قابل درمان است. یعنی اگر بدن پیوند را پس بزند می‌توان آن را درمان کرد. روال عادی بستری اگر مریض دچار مشکل خاصی نشود بین ۷ تا ۱۴ روز است. گاهی اوقات ممکن است بیمار دچار مشکلاتی شود که بیشتر از این مدت بستری شود. با بیماران خارجی قراردادی را امضا می‌کنیم که طبق آن تا سه هفته پس عمل را برای گیرنده و ۱۰ روز برای دهنده را پوشش می‌دهد که هزینه آن بر روی عمل پرداخت می‌شود. به‌طور معمول اگر شرایط اورژانسی نباشد در مدت زمان ۱ ماه معاینه، عمل و دوران نقاهت انجام خواهد شد.

شرایط گیرنده کبد چگونه است ؟

کبد گیرنده عضو باید از بدنش به‌طور کامل خارج شود. در مورد اهدا کننده، چون کبد قدرت ترمیم خیلی خوبی دارد و بافت موجود کبد سالم معمولا بیش از نیاز بدن است، می‌شود قسمتی از کبد اهدا کننده را تا حدود ۶۰ درصد را برداریم و به بیماری که از نظر قد و وزن متناسب است پیوند زد. مقدار کبدی که وارد بدن گیرنده می‌شود باید به‌اندازه وزن وی باشد. این عمل برای دهنده، عمل سنگین و بزرگی است اما کم مخاطره است. یعنی ریسک بسیار کمی دارد؛ زیرا باید بخشی از کبد وی را ببریم. البته اگر گیرنده کودک باشد مقدار کمی از این کبد کافی است. این جراحی حداقل ۳ ساعت زمان می‌برد و دقت زیادی می‌خواهد. عوارضی مانند عفونت، خونریزی یا درصد کمی نشت صفرا ممکن است برای گیرنده اتفاق بیفتد. در حدود کمتر از ۱ درصد (۱ در هزار) مرگ و میر هم برای دهنده ممکن است رخ دهد. اما عموما مشکلی پیش نخواهد آمد و شخص دهنده حدود یک ماه در منزل باید استراحت کند. در دراز مدت کبد خود را ترمیم می‌کند و اندازه‌اش بزرگ می‌شود. برای گیرنده هم اگر کبد حدود یک درصد وزن بدنش را تامین کند معمولا مشکلی پیش نخواهد آمد.